Czym jest nosework?
Nosework to sport kynologiczny, który polega na wyszukiwaniu przez psa konkretnego zapachu. Wywodzi się z pracy psów służbowych, ale w odróżnieniu od profesjonalnej detekcji – nosework może trenować każdy psio-ludzki zespół. Stanowi doskonałą formę aktywności bez względu na rasę, wiek, charakter czy inne doświadczenia psa, ale trening powinien być dostosowany do jego możliwości. Nosework powstał w 2006 r. w Stanach Zjednoczonych gdzie trójka trenerów psów policyjnych postanowiła wykorzystać pewne elementy detekcji w pracy z psami ze schroniska. W Polsce pierwsze seminaria nosework były organizowane dopiero w 2016r. W profesjonalnej detekcji psy szukają na przykład materiałów wybuchowych, narkotyków czy udaremniają przemyty papierosów. A czego szukają nasze domowe psy? W USA wykorzystano trzy zapachy – anyż, wyciąg z soku brzozy (lub lukrecję) i goździk. W Polsce w zależności od organizacji psy pracują na naturalnych substancjach (kora cynamonu, suszona skórka pomarańczy, goździk), hydrolatach (eukaliptus, lawenda, liść laurowy) lub olejkach wymienionych substancji.
Dlaczego warto trenować nosework ze swoim psem?
Powodów, dla których warto trenować nosework jest bardzo wiele. Naturalną potrzebą psa jest węszenie i eksplorowanie otoczenia, cały psi świat składa się z ogromnej gamy zapachów, o których my ludzie nie mamy pojęcia! Niezwykłe umiejętności psiego nosa są zdumiewające – naukowcy podają, że psi nos ma około 200 mln komórek węchowych, podczas gdy my ludzie mamy ich tylko około 5 mln. Nasi cudowni przyjaciele potrafią węszyć niezależnie prawą i lewą dziurką nosa, dzięki czemu dokładnie lokalizują kierunek, z którego wydobywa się zapach. Psy są w stanie wykryć bardzo małe stężenie zapachu zupełnie niewyczuwalne dla człowieka. „Aby zrozumieć jak pies potrafi robić, to wszystko, co robi, musimy podążać za jego nosem. Na doświadczenie psa składają się głównie wrażenia węchowe. W naszym umyśle rzeczywistość składa się z obrazów, w umyśle psa – z zapachów. My odbieramy słowa, on – opary.”[1] Poszukiwanie określonego zapachu stwarza doskonałe warunki do stymulacji umysłowej i zapobiega nudzie. Pies, który ma zaspokojone potrzeby, to pies spokojniejszy, lepiej kontrolujący emocje, pewniejszy siebie, a więc po prostu szczęśliwszy.
Inną zaletą nosework jest ogromna łatwość w zorganizowaniu treningu. Trenować możemy w zasadzie wszędzie, nawet bez wychodzenia z domu! Wystarczy dosłownie parę minut, aby urozmaicić spacer zadaniem węchowym. Nie potrzebujemy drogich i wymyślnych sprzętów – możemy wykorzystać przedmioty dostępne w domu lub bez problemu kupić je w każdym markecie. Trenerzy i zawodnicy nosework starają się wykorzystywać najróżniejsze przedmioty, aby urozmaicić trening i stworzyć ciekawą zagadkę węchową, ale na potrzeby dobrej zabawy z psem naprawdę nie trzeba wiele. Trening możemy zorganizować w pomieszczeniu gdzie pies będzie szukał zapachu, np. w kartonowych pudełkach albo zaoferować naszemu pupilowi przeszukanie jednego z pokoi w naszym domu. Na kolejnych treningach uczymy psy pracować na zewnątrz, przeszukiwać obiekty oraz szukać zapachu ukrytego na zewnątrz samochodu. Dobrze przeprowadzony trening poprawi relację przewodnika z psem i będzie budował wzajemne zaufanie. Psom lękliwym doda odwagi, nadmiernie pobudzone – wyciszy i z pewnością dobrze spożytkuje energię naszego czworonoga. Szukając zapachu pies samodzielnie podejmuje decyzje i buduje pewność siebie, uczy się koncentracji na zadaniu i pokonuje własne ograniczenia.
Nosework może również stanowić uzupełnienie terapii behawioralnej psów i pomóc w rozwiązywaniu problemów. Nie będzie cudownym lekarstwem na wszystkie problemy, bo warunkiem skutecznej pracy z psem jest rozumienie komunikatów jakie wysyła i znalezienie przyczyny problemu, ale przyniesie wiele korzyści. Eksploracja otoczenia zmienia stan emocjonalny psa – umożliwia przejście ze stanu negatywnego w pozytywny. Praca węchowa uczy samodzielności i aktywuje w mózgu układ nagrody. Najprościej mówiąc, to taki system w mózgu, który odpowiada za pragnienie czegoś, motywuje do poszukiwania bodźca wzmacniającego. Wydzielają się wtedy duże ilości dopaminy – potocznie nazywanej „hormonem szczęścia”. Pies, nauczony szukania konkretnego zapachu, doskonale wie, że czeka go nagroda i to oczekiwanie na nagrodę jest bardzo przyjemne i motywujące – zachęca i napędza go do działania.
O zaletach tej aktywności można powiedzieć naprawdę dużo i w dodatku same dobre rzeczy. Nosework służy nie tylko psom. Jak już wspomniałam jest to dyscyplina sportowa, a więc w wielu miastach odbywają się zawody organizowane przez różne organizacje. Wyjazd na takie zawody, to dla przewodnika możliwość poznania innych ludzi, wymiana doświadczeń, szansa na zawarcie interesujących znajomości i przyjaźni. Na treningach nosework przewodnicy uczą się odczytywać zachowania psa, potrafią dać mu wsparcie kiedy tego potrzebuje i zaczynają wierzyć w swoje psy, są z nich dumni, a psy to czują! Cudownie jest obserwować zmiany jakie zachodzą w relacji człowiek – pies! Dla mnie osobiście uczestnictwo w zawodach, to możliwość sprawdzenia się w roli przewodnika i ogromna radość ze wspólnej pracy. A kiedy jeszcze uda się stanąć na podium (choć nie jest to celem a miłą niespodzianką) moje neurotransmitery także dają o sobie znać! 😉
[1] Alexandra Horowitz, Nosem psa. Wycieczka do fascynującego świata zapachów, Wydawnictwo Czarna Owca, W-wa 2017, s. 43
